Γιατί τσακωνόμαστε αφού αγαπιόμαστε;

Γιατί, ενώ αγαπιόμαστε και νοιαζόμαστε ο ένας για τον άλλον, τσακωνόμαστε και νιώθουμε μόνοι/ες μέσα στη σχέση μας; Πώς γίνεται και κλιμακώνονται οι εντάσεις, παρότι κανείς μας δεν το θέλει;

• Τσακώνεστε συνεχώς για τα ίδια και τα ίδια;
• Του/της έχετε εξηγήσει χιλιάδες φορές τι σας ενοχλεί αλλά συνεχίζει να το κάνει;
• Δυσκολεύεστε να συνεννοηθείτε ακόμα και για μικρά πράγματα, χωρίς να καταλήξετε σε καβγά ή ψυχροπολεμικό κλίμα;
• Νιώθετε αόρατη/ος στη σχέση;
• Ο/Η σύντροφός σας αποτραβιέται, κλείνεται, κρατάει μούτρα ή γίνεται αμυντικός/ή κάθε φορά που προσπαθείτε να μιλήσετε για σοβαρά θέματα;
• Ο/Η σύντροφός σας σας κατηγορεί συνέχεια για διάφορα, και νιώθετε πως ό,τι και να κάνετε, κάτι θα βρει για να σας την πει;
• Η σεξουαλική σας ζωή έχει επηρεαστεί αρνητικά από την απόσταση που έχει μπει ανάμεσά σας;
• Έχει συμβεί κάποιο οδυνηρό γεγονός στη σχέση σας, που σας είναι αδύνατο να το ξεχάσετε, όσο κι αν προσπαθείτε;

Αν απαντήσατε ναι σε κάποιες από τις παραπάνω ερωτήσεις, τότε το πιθανότερο είναι να έχετε μπλέξει σ’ ένα αρνητικό μοτίβο αλληλεπίδρασης, στήνοντας μια «χορογραφία σχέσης», στην οποία κυριαρχεί o θυμός, η στενοχώρια, η ανασφάλεια, η απογοήτευση και, τελικά, η συναισθηματική απόσταση και απομάκρυνση.

Η σχέση που έχουμε με τον/τη σύντροφό μας μπορεί να μας ανεβάσει στα ουράνια ή να μας καταποντίσει στην κόλαση. Είναι από τις πιο σημαντικές πηγές ασφάλειας και ευτυχίας ή, αντίθετα, ακυρωτικής μοναξιάς.

Πώς γίνεται ενώ με τη/τον σύντροφό μου ειλικρινά αγαπιόμαστε κάθε φορά τσακωνόμαστε για τα ίδια πράγματα και καταλήγουμε να νιώθουμε χάλια; Μήπως τελικά δεν είμαστε συμβατοί; Τέλειωσε η αγάπη μας ή μήπως το πρόβλημα είναι αλλού;

Αυτά τα ερωτήματα μελέτησε η ψυχοθεραπεύτρια Sue Johnson και διαμόρφωσε μια νέα θεραπευτική προσέγγιση για ζευγάρια, η οποία έχει επιτυχία στο 73-75% των ζευγαριών και μάλιστα με σχετικά λίγες συνεδρίες (12-35). Μάλιστα, σύμφωνα με επιστημονικές έρευνες που μελέτησαν την ποιότητα σχέσης του ζευγαριού μετά το τέλος της θεραπείας, τα θετικά αποτελέσματα εξακολουθούν να ισχύουν και ύστερα από τρία χρόνια μετά το τέλος της θεραπείας. Ακόμα σημαντικότερο: Το ποσοστό υποτροπής μετά τη θεραπεία είναι μικρότερο από αυτό των άλλων θεραπευτικών προσεγγίσεων.

Η Emotionally Focused Therapy είναι μια θεραπεία που βασίζεται στα συναισθήματα και όχι σε μια επιφανειακή προσπάθεια να μάθει το ζευγάρι να επικοινωνεί καλύτερα. Στην EFT αναγνωρίζουμε ότι τα συναισθήματα είναι από τους σημαντικότερους παράγοντες στη ζωή μας και κατευθύνουν τις πράξεις μας. Η EFT βασίζεται στις έρευνες των τελευταίων δεκαετιών για το πώς οι συναισθηματικές εμπειρίες ανακαλωδιώνουν τον εγκέφαλό μας – προς το καλύτερο ή προς το χειρότερο.

Οι στόχοι που θέτει η Emotionally Focused Therapy είναι οι εξής:

• Να διευρύνουμε και να αναδιοργανώσουμε τις κομβικές συναισθηματικές αντιδράσεις μας – τη χορογραφία μας ως ζευγαριού.
• Να αλλάξει τον τρόπο που αλληλεπιδράμε ως ζευγάρι, καταργώντας τους φαύλους κύκλους αλληλεπίδρασης που μας κάνουν να τσακωνόμαστε.
• Να ενισχύσει τον ασφαλή συναισθηματικό δεσμό ανάμεσα στους συντρόφους.
• Να θεραπεύσει τους τραυματισμούς που έχει πάθει η σχέση, ώστε οι σύντροφοι να απεμπλακούν από τα αρνητικά συναισθήματα που ακόμη κουβαλούν και δηλητηριάζουν την επαφή τους.

Ένα παράδειγμα για το πώς αλλάζει η χορογραφία της σχέσης ενός ζευγαριού

Σε μια συνεδρία, η μουδιασμένη απόσυρση του συζύγου (απομακρύνεται, κλείνεται στον εαυτό του, απαντά μονολεκτικά στη γυναίκα του) αποδεικνύεται ότι τελικά κρύβει απελπισία αλλά και φόβο ότι αν μιλήσει τα πράγματα θα γίνουν χειρότερα. Αρχίζει, σιγά σιγά, να δηλώνει την ανάγκη του για σεβασμό και έτσι γίνεται πιο προσιτός στη γυναίκα του. Μετακινείται από το «Είναι μάταιο να σου μιλάω, γιατί θα τσακωθούμε και δεν το θέλω» σε μια στάση «Θέλω πολύ να νιώσω κοντά σου. Θέλω να μου δώσεις μια ευκαιρία. Να σταματήσεις να με τσιγκλάς και να μου γκρινιάζεις, να μ’ αφήσεις να μάθω πώς να είμαι κοντά σου». Η επικριτική, θυμωμένη στάση της γυναίκας (η οποία συνεχώς του τη λέει γιατί την παρατάει μόνη της, δεν της δίνει σημασία και την κάνει να νιώθει αόρατη) σιγά σιγά ανοίγει και αποκαλύπτει ότι κρύβει φόβο και λύπη. Μπορεί πλέον κι εκείνη να ζητήσει παρηγοριά από τον άντρα της. Μετακινείται από το «Απλά δεν νοιάζεσαι, δεν με καταλαβαίνεις» σε μια στάση «Μου είναι απίστευτα δύσκολο να το πω, αλλά έχω ανάγκη να με αγκαλιάσεις, να με καθησυχάσεις. Μπορείς;»

Είναι αποδεδειγμένα εφικτό να δημιουργήσουμε νέους κύκλους συναισθηματικής αλληλεπίδρασης και να ενισχύσουμε τον ασφαλή δεσμό μας, αντικαθιστώντας τον αρνητικό, φαύλο κύκλο αλληλεπίδρασης στον οποίο ο ένας σύντροφος επικρίνει και κυνηγάει τον άλλο και ο άλλος αποτραβιέται και κλείνεται.

Ο θεραπευτής της EFT βοηθά το ζευγάρι να αναγνωρίσει πώς και οι δυο μαζί, χωρίς καμία πρόθεση, δημιουργούν ένα επαναλαμβανόμενο αρνητικό μοτίβο αλληλεπίδρασης, στήνοντας τη «χορογραφία της σχέσης», στην οποία μπαίνουν αυτόματα και καταλήγουν να νιώθουν θυμό, στενοχώρια, ανασφάλεια, απογοήτευση και, τελικά, απόσταση.

Μέσα από πολύ συγκεκριμένα βήματα στη θεραπεία, το ζευγάρι μαθαίνει έναν νέο τρόπο συναισθηματικής αλληλεπίδρασης, τον εμπεδώνει και εγκαθιστά μόνιμη αλλαγή. Η σχέση μετατρέπεται σε ασφαλές λιμάνι, όπου και οι δύο σύντροφοι ηρεμούν και νιώθουν ασφαλείς, επειδή ξέρουν ότι μπορούν να βασιστούν ο ένας στον άλλον.

Η θεραπεία EFT είναι βραχύχρονη (12-35 συνεδρίες) και δομημένη σε τρία στάδια και εννέα βήματα. Είναι χρήσιμη για κάθε σχέση, όπως για ερωτικές σχέσεις μεταξύ συντρόφων, αλλά και για κάθε άλλη σχέση – γονέα-παιδιού, αδερφιών, συνεργατών.

Μια από τις δυνάμεις της θεραπείας EFT είναι ότι το ζευγάρι ενημερώνεται για το τι ακριβώς συμβαίνει στη θεραπεία και συμμετέχει ενεργά και όχι ως παθητικός δέκτης συμβουλών από τον θεραπευτή.

Η θεραπεία EFT λειτουργεί πολύ αποτελεσματικά και σε τραυματισμένες σχέσεις, όπου ο ένας ή και οι δύο σύντροφοι έχουν πληγωθεί ή έχουν νιώσει προδομένοι ή βαθιά αδικημένοι λόγω διάφορων τραυματικών καταστάσεων και γεγονότων.

Η θεραπεία EFT αντενδεικνύεται  μόνο σε τρεις περιπτώσεις: α) όταν υπάρχει σωματική κακοποίηση στη σχέση, β) όταν υπάρχει παράλληλη ερωτική σχέση, γ) όταν υπάρχει εθισμός σε ουσίες ή αλκοόλ.

Η θεραπεία EFT είναι άκρως αποτελεσματική σε όλα τα είδη των σχέσεων: ερωτικές σχέσεις, φιλίες, σχέσεις γονέα-παιδιού, σχέσεις αδερφιών, σχέσεις συνεργατών, καθώς ο μηχανισμός αλληλεπίδρασης είναι ο ίδιος.

Η θεραπεία EFT επικυρώνεται με εμπειρικές έρευνες εδώ και είκοσι χρόνια. Βασίζεται στη θεωρία του συναισθηματικού δεσμού (attachment theory), σύμφωνα με την οποία οι άνθρωποι έχουμε μια εγγενή τάση να δημιουργούμε και να διατηρούμε στενούς, δυνατούς δεσμούς με άλλους ανθρώπους, χάρη στους οποίους αντλούμε δύναμη, ασφάλεια αλλά και, παραδόξως, ανεξαρτησία, χάρη σε αυτή την αλληλεξάρτηση. Όσο πιο ασφαλείς νιώθουμε μέσα στη σχέση μας, τόσο ευκολότερο μας είναι να εμπιστευόμαστε και να κάνουμε πράγματα ανεξάρτητα από τη σχέση μας.

Βιβλιογραφία

• Johnson, S. Μ., Hunsley, J., Greenberg, L. S., & Schindler, D. (1999). Emotionally focused couples therapy: Status and challenges. Clinical Psychology: Science and Practice, 6, 67-79.
• Clothier, P. F., Manion, I. G., Gordon-Walker, J. G ., & Johnson, S. M. (2002). Emotionally focused interventions for couples with chronically ill children: A two year follow-up. Journal of Marital and Family Therapy 28, 391–399.
• Johnson, S. M., & Talitman, E. (1997). Predictors of success in emotionally focused marital therapy. Journal of Marital and Family Therapy 23, 135–152.  
• Halchuk, R. E., Makinen, J. A., & Johnson, S.M (2010). Resolving attachment injuries in couples using emotionally focused therapy: A three-year follow-up. Journal of Couple & Relationship Therapy: Innovations in Clinical and Educational Interventions, 9, 31–47.