Είναι πρόβλημα που δεν θέλω σχέση;

Όλοι και όλες μας βομβαρδιζόμαστε με ασταμάτητα μηνύματα και προτροπές να έχουμε έναν άνθρωπο στη ζωή μας – να τα φτιάξουμε με κάποιον και έτσι να φτιάξουμε τη ζωή μας. Χωρίς αυτόν «τον άνθρωπό μας» η ζωή μας θεωρείται «άφτιαχτη», λειψή, προβληματική.

Πολλές και πολλοί παθαίνουμε αλλεργία με αυτή σχεσομανία. Όμως έχει σημασία να δούμε πρώτα τι εννοούμε σχέση. Η σχέση είναι αφηρημένη έννοια και άρα μπορεί να έχει διαφορετικό περιεχόμενο για τον καθένα μας. Ακόμα σημαντικότερο: μπορούμε εμείς οι ίδιες/οι να δώσουμε το περιεχόμενο που προτιμάμε στο τι είναι και τι δεν είναι ερωτική σχέση.

Όταν ακούω κάποιο άτομο να λέει ότι δεν γουστάρει τις σχέσεις ή να προβληματίζεται που δεν μπορεί ή δεν θέλει να κάνει σχέση, ακούω κάτι άλλο: δεν μπορώ ή δεν θέλω να μπω σ’ ένα συγκεκριμένο είδος σχέσης: το κλασικό, συνήθως μονογαμικό, συναισθηματικά ασφυκτικό, νομικά κατοχυρωμένο μοντέλο αναγκαστικής συμβίωσης δύο ανθρώπων, που σχεδόν απαρέγκλιτα πρέπει να επιστεφθεί με τη γέννηση ενός ή περισσότερων παιδιών.

Αυτό το μοντέλο, όμως, δεν είναι μονόδρομος, όπως βλέπουμε στο άρθρο «Τι είναι σχέση», που παρουσιάζει την τεράστια ποικιλία ερωτικών σχέσεων ανά τους αιώνες μέχρι και στις μέρες μας.  Ποτέ δεν υπήρξε ένα σταθερό, «φυσικό» μοντέλο ερωτικής σχέσης, αλλά ποίκιλε και ποικίλει ανάλογα με πολλούς παράγοντες: φυσικοί πόροι, διαθεσιμότητα τροφής, κλίμα, θρησκεία, οικονομία, πολιτική, επικρατούσα φιλοσοφία.

Υπάρχουν πολλά είδη ερωτικών σχέσεων, που αποκλίνουν από αυτόν τον «κανόνα». Π.χ.:

  • Αγαπιέμαι μ’ έναν άνθρωπο, είμαστε σε σταθερή, μονογαμική σχέση και είτε  συγκατοικούμε είτε όχι, επιτρέπουμε ο ένας στον άλλον να περνάει και χρόνο μόνος του, με τις δικές του ασχολίες και ενδιαφέροντα – δηλαδή δεν γινόμαστε σιαμαίοι.
  • Αγαπιέμαι μ’ έναν άνθρωπο και είμαστε σε σταθερή, μονογαμική σχέση, αλλά ζούμε σε ξεχωριστά σπίτια γιατί έτσι μας ταιριάζει καλύτερα (ζευγάρια Living Apart Together).
  • Αγαπιέμαι μ’ έναν άνθρωπο, είμαστε σε σταθερή, μονογαμική σχέση και συγκατοικούμε, αλλά κοιμόμαστε σε ξεχωριστά δωμάτια/κρεβάτια από την αρχή της σχέσης μας.
  • Αγαπιέμαι μ’ έναν άνθρωπο και είμαστε σε σταθερή, συναισθηματικά πιστή σχέση, στην οποία σεξουαλικά συνευρισκόμαστε και με άλλους, είτε ξεχωριστά είτε και οι δυο μαζί.
  • Αγαπιέμαι με περισσότερους από έναν ανθρώπους, με τους οποίους είμαστε σε σταθερή, μονογαμική σχέση και είτε συγκατοικούμε όλοι μαζί είτε όχι.
  • Αγαπιέμαι με περισσότερους από έναν ανθρώπους, με τους οποίους είμαστε σε σταθερή, πολυγαμική σχέση.

Σε όλα τα παραπάνω υπαρκτά μοντέλα σχέσεων, οι σύντροφοι μπορεί να επιλέγουν να κάνουν παιδιά ή όχι.

Σχέση εναντίον Ελευθερίας

Ακόμα θυμάμαι με έκπληξη αρκετούς ανθρώπους να μου λένε όταν τους ανέφερα ότι χώρισα πρόσφατα: «Τώρα θ’ απολαύσεις την ελευθερία σου». Δεν καταλάβαινα για ποια ελευθερία μιλούσαν, αφού και μέσα σε όλες τις σχέσεις μου ένιωθα πάντα τεράστια ελευθερία. Προφανώς, εκείνοι βίωναν τη σχέση τους ως εγκλωβισμό ή περιορισμό της ελευθερίας τους.

Σχέση δεν σημαίνει σώνει και καλά περιορισμό της ελευθερίας μας. Σίγουρα σημαίνει ανάγκη για συνεννόηση και αμοιβαίους συμβιβασμούς, αλλά οι συμβιβασμοί και η ανάγκη για συνεννόηση είναι ούτως ή άλλως αναπότρεπτα στοιχεία γενικότερα στη ζωή για μας τους ανθρώπους, από τη στιγμή που ζούμε μέσα σε κοινωνίες με άλλα άτομα. Ανάγκη για συνεννόηση και συμβιβασμούς υπάρχει και στη δουλειά μας, και στην οικογένειά μας, ακόμα και στις μετακινήσεις μας με τα ΜΜΜ. Ακόμα και με τον ίδιο μας τον εαυτό καλούμαστε να συμβιβαστούμε.

Προτού λοιπόν απορρίψουμε συλλήβδην τις σχέσεις ή μας θεωρήσουμε προβληματικούς επειδή δεν φτουράμε στις σχέσεις, ας δούμε μήπως δεν φταίμε εμείς αλλά το κυρίαρχο μοντέλο σχέσης, το οποίο δεν μας ταιριάζει. Μήπως μας ταιριάζει καλύτερα κάποιο άλλο μοντέλο, μέσα στο οποίο μπορούμε να είμαστε ο εαυτός μας πιο γνήσια;